75 jaar bevrijding
Verzet Velden 1940 – 1945 in kaart gebracht
In heel Limburg wordt tussen september dit jaar en maart volgend jaar gevierd dat onze provincie 75 jaar geleden is bevrijd. Vrijheid is niet vanzelfsprekend. Op de smalle strook tussen Maas en grens heeft Velden in de oorlogsjaren heel wat te verduren gehad. De vrijheid die in maart 1945 na vijf zware jaren terugkeerde in ons dorp, moest duur worden betaald in de vorm van veel persoonlijk leed en het verlies van have en goed. Alle aanleiding om aandacht te blijven besteden aan oorlog en bevrijding. Dat gebeurt met enkele projecten, die de Stichting Veldense Volkscultuur in voorbereiding heeft met financiële steun van onder andere Provincie Limburg en Interreg Deutschland-Nederland.
Het plan is om de verzetsactiviteiten en de Veldenaren die daar tijdens de oorlog een rol in hebben vervuld, blijvend in herinnering te brengen. Een rol die in deze grensregio vaak onderbelicht is gebleven. Dikwijls met gevaar voor zichzelf, familie en anderen hebben vele Veldenaren zich verzet tegen de Duitse bezetter. Illegaal werk moest in het diepste geheim worden uitgevoerd. Het is dan ook niet gemakkelijk om een natuurgetrouw en volledig beeld te krijgen van al die activiteiten. Aan de hand van documentatie en persoonlijke gesprekken is het illegaal werk in Velden geïnventariseerd. Daarbij hebben wij ook deskundigen op het gebied van de oorlogsgeschiedenis in deze regio geraadpleegd. Dit heeft geresulteerd in onderstaand overzicht. Het ligt in de bedoeling dat ‘Verzet in Velden’ een plek krijgt op een informatiebord nabij basisschool De Startbaan, dat de oorlogsgeschiedenis van Velden op hoofdlijnen vertelt.
Verzet in Velden
- Opvang en verder brengen over de Maas van Franse krijgsgevangenen, ontsnapt uit de Duitse kampen, en leden van neergestorte geallieerde vliegtuigbemanningen: Paul en Guus Steegh, Jan Kroonenberghs, Piet van den Heuvel, familie Keltjens, familie Korsten, kapelaan Meijs en de veermannen Gilles en Herman Paulus;
- Verschaffing van onderduik aan Joodse onderduikers: families Steegh, Van Lin, Duijf, Heuvelmans en Nielissen. (Vóór de Duitse bezetting hulp aan Duitse Joden die over de Duitse grens vluchtten, op zoek naar een veilig heenkomen: familie Steegh, kapelaan Meijs en de veermannen Gilles en Herman Paulus);
- De families Heuvelmans en Nielissen worden na verraad bruut overvallen, waarbij de ondergedoken joodse meisjes Mary Winnik (6 jaar) en Annie Koekoek (8 jaar) op 4 juli 1944 door twee SS’ers worden gearresteerd. De meisjes worden op 6 september 1944 in Auschwitz vermoord;
- Verwerving van onderduikadressen, plaatsing van onderduikers en distributie van bonkaarten voor onderduikers: gebroeders Sraar, Sef en Jac Duijf, Jan in ’t Zandt (coördinator) en Jac Knaapen;
- Verschaffing van onderduik aan generaal Jans, leider van de Limburgse tak van de illegale, militaire verzetsorganisatie Ordedienst en het stafkwartier daarvan: familie Haenen van boerderij Stappers in ’t Vorst en kapelaan Meijs;
- Uitvoering van koeriersdiensten, ook over de Maas: o.a. Dien Duijf en Anneke Knaapen;
- Waarschuwen van mensen ter voorkoming van gedwongen tewerkstelling in Duitsland. Het samen met anderen laten verdwijnen van het bevolkingsregister van Arcen, Lomm en Velden: Jacques Theelen;
- Illegaal malen van graan en illegaal brood bakken door de Veldense molenaars (Van den Hombergh en Jansen) en bakkers (Fleuren, Adolf en Frans van den Hombergh – d’n alden bekker);
Daarnaast gebeurde ook veel verzetswerk en het zorgen voor elkaars veiligheid in stilte. Het trok een wissel op de gezinnen en met name de huisvrouwen. Zeker bij het helpen van onderduikers. Veel jonge mannen hielden zich schuil om aan de Arbeitseinsatz te ontkomen. Er werd geholpen bij het verspreiden van berichten en illegale blaadjes en bij het inzamelen van voedselpakketten voor (krijgs)gevangenen.
Regionaal opererende Veldenaren in het verzet
Hay Bouten – verzetsnaam ‘Lou’
Rayonleider georganiseerd verzet voor Arcen, Lomm, Velden en Wellerlooi. Leider Knokploeg Noord Limburg. Lid van de groep Bospartizanen Baarlo. Organiseert en leidt overvallen op distributiekantoren en sabotage-acties. Opsporing van verraders en het uitschakelen ervan. Helpt geallieerde vliegtuigbemanningen ontsnappen naar een veilig heenkomen. Kapitein van de Stoottroepen, onderdeel van de Binnenlandse Strijdkrachten.
Jan Theelen – verzetsnaam ‘Nicolaas’
In 1942 een van de oprichters van een illegaal comité tot inzameling van voedselpakketten voor Nederlandse militairen in Duitse krijgsgevangenschap. Hulp aan Franse krijgsgevangen en geallieerde piloten. Zorgt als duikinspecteur van het georganiseerde verzet voor onderduikadressen. Betrokken bij overvallen op distributiekantoren en liquidaties van verraders. Blijft als ondergedoken politieman – meermaals verraden en opgejaagd – verzetsactiviteiten verrichten in Venlo en omstreken.
Hay Bouten, kapitein van de Stoottroepen, arresteert de NSB-commissaris van Limburg graaf de Marchant et d’Ansembourg op 29 april 1945 in Hamm.